11 oktober vond bij Online Dialogue het event “Uit vrije wil” plaats, georganiseerd door het NIP (de beroepsvereniging van psychologen). Ruim dertig psychologen kwamen bij elkaar om te praten over vrije wil. Hoe ver kan je gaan met beïnvloeding? En wanneer is het ethisch niet meer verantwoord?
De middag werd voorgezeten door Micha Coster, bestuurslid van de NIP-sectie Sociaal & Economische psychologie. Hij begon met de vraag: wie denkt dat vrije wil (niet) bestaat? Of beter gezegd, wie hoopt dat vrije wil wel bestaat?
Wanneer wordt nudgen ‘sludgen’?
Anouk de Regt vertelde over haar ervaring als gedragsspecialist bij de gemeente Amsterdam, waar ze mensen nudget om betere keuzes te maken. Een nudge is een duwtje in de goede richting. Mensen vinden het over het algemeen niet erg om genudged te worden naar gezonde keuzes. Maar mensen vinden het belangrijk autonomie te behouden en keuzevrijheid te bewaren. Bij nudgen hanteert Anouk dan ook de drie ethische principes van Thaler:
- Een nudge is transparant en nooit misleidend.
- Als je ergens toe genudged bent, moet je er weer eenvoudig vanaf kunnen komen.
- Het gedrag dat aangemoedigd wordt, verbetert het welzijn voor individu of maatschappij.
Als tegenhanger van de nudge noemt Anouk de sludge: hetzelfde principe, maar dan ethisch onverantwoord. Een slugde heeft niet het belang van het individu voor ogen en is vaak misleidend. Waar een nudge een win-win is, is een sludge een win-lose, waarbij degene die het duwtje krijgt verliest. Twijfel je of jouw idee een nudge of een sludge is? Stel je dan voor dat je morgenochtend met jouw beïnvloedingsmechanisme op de voorpagina van de New York Times staat. Hoe zou je je dan voelen?
Om langdurig gedrag te veranderen kan ook een boost gebruikt worden. Bij een boost wordt informatie verstrekt, zodat mensen zelf een keuze kunnen maken. Geen onbewuste beïnvloeding dus. Anouks tip: nudge mensen om de boost te zien.
Ethisch omgaan met online nudgen
Online worden veel nudges gebruikt. Bart Schutz en Eline van Baal vertelden namens Online Dialogue over hun ervaringen bij KPN, waar ze ruim 150 A/B testen uitvoerden. Voordat je zomaar begint met het inzetten van beïnvloedingsprincipes is het niet alleen belangrijk om je af te vragen of dit ethisch is, maar ook of je een onderbouwde hypothese hebt. Bart en Eline toonden namelijk aan dat testuitkomsten significant beter waren als ze onderbouwd waren! Juist omdat mensen heel slecht zijn in het verzinnen van betere dingen (wij als mensen hebben het vaak bij het verkeerde eind), meten we alles. Door alles te testen is wat uiteindelijk gebouwd wordt met zeer grote zekerheid van toegevoegde waarde voor het bedrijf.
Is het feit dat er geen bewijs is niet juist onethisch?
Bedrijven gebruiken nu namelijk ook nudges zonder het effect ervan te meten. Op deze manier heb je eigenlijk geen flauw idee wat je aan het beïnvloeden bent. Daarom moeten bedrijven onderzoek na nudging nog meer gaan omarmen. Idealiter gaan we toewerken naar een overall evaluation criterion waarbij niet alleen business KPI’s maar ook metrics voor het klantbelang worden meegenomen.
Online Dialogue heeft een blog geschreven die dieper ingaat op ethiek bij online nudging en een ethisch canvas opgesteld voor online experimenteren.
Wetgeving omtrent nudgen
Marije de Bloois, consumentenpsycholoog bij de ACM (Autoriteit Consument en Markt), zegt, naast ethiek zijn er ook wetten en regels waar we ons aan dienen te houden. Het ACM is toezichthouder en is bevoegd om maatregelen te nemen op het moment dat bedrijven de regels overschrijden. De vraag die haar dagelijks bezighoudt, is wanneer wordt verleiding misleiding in een online omgeving? Beïnvloeding wordt steeds geraffineerder toegepast. Hierdoor is de scheidslijn tussen wat wel en niet kan steeds vager en steeds minder goed te herkennen.
Op dit moment is de ACM bezig met het schrijven van een leidraad voor online nudgen. Het doel van deze leidraad is om bedrijven handvatten te geven bij de sturing van consumenten op grond van het consumentenrecht. Deze leidraad is specifiek voor online omgevingen en probeert de grens tussen verleiding en misleiding te verduidelijken. Ook zullen hierin concrete voorbeelden gegeven worden. In november en december is er een open consultatie van deze leidraad en de ACM nodigt iedereen van harte uit om hier feedback op te geven. De leidraad is te vinden via www.acm.nl.
Wil je meer weten over onze ethische code of wil je eens praten over ethisch omgaan met nudgen? Neem dan contact op met de psychologen van Online Dialogue.
